Testameint d’un nimel

Con questo numero di Primo Piano diamo vita a una nuova rubrica dedicata alla cultura popolare.
Iniziamo questo mese con il testamento di un maiale.
Questo è il periodo, in cui, nelle nostre campagne, veniva ammazzato il maiale, momento rituale per le famiglie contadine; è anche il periodo del carnevale, del mondo alla rovescia, dove tutto è concesso.

Questo “testamento” era stato premiato nella rassegna di Poesia dialettale “I porci comodi”.
Motivazione della giuria: «È uno dei componenti che più si avvicina alla “satira popolare” classica.
Nella prima parte l’autore indugia con perizia ed efficacia sulla descrizione dell’evolversi dell’annata agraria.
Poi, la parola passa al “nimel” che, ormai certo della prossima fine, nel suo ideale testamento, sfoga liberamente sentimenti e antipatie represse.
A guisa del capitano della famosa e popolare canzone della prima guerra mondiale, il maiale divide e lascia le varie parti del suo corpo a personaggi diversi dalla realtà in cui è vissuto. Le motivazioni dei vari “lasciti” sono efficaci, pungenti ma mai irriverenti e graffiano, se così si può dire, regole, consuetudini, istituti e modi di vita della vecchia società contadina».

E acsè è pasê la primavéra
Avrîl, Mâg e la tiritéra
è pasê al chêld, Lúi e Agòst
tirê su l’úva, j’ân fât al mòst.
E’ turnê a gnîr la brúta stagioun
l’acqua, la néva, i grân nebioun
è turnê al frèd e túti al fèsti
mo in brút mumeint per nuetri bèsti.
A vîn al teimp ed la pcaria
scurtê la giurnêda, finî la via
dedchè soquant dé j’úm masarân
a s’rò al magnêr per tút stet’r’ân.
Mo sti aginta, sti cuntadein
a j’ò cgnusû tút, a j’ò cgnusû bein
a voì ch’j’armagnen amîgh e cunteint
a gh’lasarò al mé TESTAMEINT.

Testameint d’un nimêl
a chi al lès ch’a gh’vegna mêl
spartisioun seinsa giudési
a sun mort seinsa ufési.

Al nudêr l’è al prém ed la lésta
seimper al mèsna e mei al quésta
a gh’lasarò i mé sampèt
a ch’al delinqueint, d’un maledèt.

Al padroun catîv e argnûs
a gh’lâs la pèla datorna al bûs
mia per manchêr ed rivereinsa
ma per ricurderegh la sό pruveniensa.

A la sgnôra Lisèta
a gh’lâs la borsa da feres na brèta
e intant ch’an s’lameinta brîsa
a gh’lâs al pél, da fêr na camîsa.

Al sio Luigîn
a gh’lâs la salsésa e anch i cudghin
a voi ch’al s’tègna drét e rubúst
la Pèpa la n’al vόl mai frúst.

Al prét a gh’lâs al grâs
a m’dispiês s’l’e megher e pâs
un prét bisògna ch’al gâbia ed la sustânsa
almeno la gòta e na grân pânsa.

Al campanêr ch’al và seimper adrê
a gh’lâs un s’cîn pîn ed budê
adèsa ch’la avû la sό pèrt
al sunarâ al mesôri e anch i quèrt.

Al mé urèci ai lâs al fatόr
i n’àn sintidi ed tút i culòr
mo seinsa tèsta in vèlen gnînt
come lò seinsa i pover agînt.

A la sdόra ch’la s’lameinta
ch’l’an gh’a gnôch e ne puleinta
a gh’lâs al lêrd e al destrút
acsè la n’in frés un po’ per tút.

A Mingoun e ai só fradê
a gh’lâs i mé servê
lór ch’in cgnusû perchè in caioun
anch i mé i gh’farân boun.

A tút chi pover ragasó
a gh’lâs la speranza e di grasó
la speransa la n’ingrâsa mia
mo i grasó i fân cunpagnia.

Ai céch e ai brút
a gl’lâs al culatèl e anch al persút
lór ch’in gh’ân mia na grân bundânsa
i tgnirân inpî almeno la pânsa.

A la Rusîna e a Semiân
a gh’lâs la chêrna da fêr al salâm
túti al sîri i gh’än na quistioun
cun quél da fêr i s’metrân boun.

La mé cóva a la lâs ai sunadór
perché la divid tút j’armór
cuma i disen a Gavâsa
la musica la và a l’élta, l’acqua la và a la bâsa.

La còdga a la lâs ai cuntadein
l’ân gh’à mia paura di rampein
e po’ bein côta e cundîda
l’è dmei ed tút e l’è savurîda.

E a la fîn de sta testameinta
an voi sintîr nisun ch’a s’lameinta
a tút qui ch’in stè a scultêr
a gh’lâs la mé mêrda da préres magnêr.

Condividi:

Rubriche

Scroll to Top